A
ahlaksal
ayrımlar moral
distinctions
ahlaksal duyu moral sense (İngiliz yararcılarında, beş ‘duyu’dan
biri gibi)
analitik felsefe analytical philosophy
anlak sınamaları (zekâ testleri) tests of intelligence
anlıksal sezgi intellectual intuition
aydınlanmış öz-çıkar enlightened self-interest (kamu yararına
olan sonunda bireyin de yararına)
ayrımsayıcı algı apprehensive perception
B
başucu
noktası zenith gök kürede konumu bir gözlemcinin dikey olarak üzerine
düşen nokta
beyin yıkama indoctrination
bilişim işlemleri information processing
birey(sel)leşme ilkesi principle of individuation
birincil nitelikler primary qualities
C
Ç
D
derin-düşünme
izlenimleri impressions of reflexion
| Sözcük İnceleme’sinde Hume tarafından kullanılır. Anlatım doğal dilin de bir bozulması olarak görünür, çünkü 'izlenim' sözcüğü genel olarak 'duyusal' olanla birlikte kullanılır. ‘Reflexion’ genel olarak
doğal dilde bedenin ‘iç’inden gelen ‘istek’ ve ‘tiksinme,’
‘umut’ ve ‘korku’ duygularını anlatmak için kaynak/köken anlamında
kullanılmaz. Sözcük dahaçok doğal dilde sıradan düşünceden daha dikkatli
bir düşünme sürecini, derin düşünmeyi, üzerine düşünmeyi belirtmek
için kullanılır. |
derinlik ruhbilimi depth psychology (=ruhçözümleme, Freud)
devimsel boşalım motor discharge (devindirici kas ya da sinirsel
boşalım (motor = ‘devim veren’).)
devimsel sözyitimi motor aphasia
dışa-yansıtma projection(Birinin kendi özellik ve tutumlarını
başkalarına yansıtması.)
doğa durumu state of nature
doğal felsefe (=fizik) natural philosophy (Newton)
| Doğa
Felsefesi ve Newton’un ‘doğal felsefe’ dediği şey aynı değildir. Giderek ‘doğal felsefe’nin ‘fizik’ olarak görülmesi
de gerekmeyebilir , çünkü fizik, Newton'un doğal felsefesinin tersine, hermetik sayıltılar içermez. |
doğrulanabilirlik ilkesi principle of verifiability
doğurgan evrim emergent evolution
doğuştan düşünceler innate ideas
doku çıkarımı ablation
dolambaçlı yol detour
duyum izlenimi impression of sensation
duyum verileri data of sensation
E
edilgin boyuneğiş passive obedience
Edimleme İlkesi Performance Principle (Marcuse, Eros ve Uygarlık)
| ‘‘Toplumun
onun yönetimi altında üyelerinin yarışmacı ekonomik edimlemelerine göre
tabakalaştığını vurgulamak için onu edimleme ilkesi olarak belirtiyoruz.’’ |
ekinsel-özümseme acculturation
eleştirel felsefe critical philosophy (Kant, Frankfurt Okulu)
erkenin sakınımı conservation of energy
etker neden efficient cause
etker nedensellik efficient causality
etkin Ben ego agens
evin reisi paterfamilias
F
G
gizli nitelikler occult qualities
gönderme çatısı frame of reference
gönenç toplumu the affluent society
görgül olgu matter of fact
görsel algı visual perception
Güç İstenci, will to power (Alm. Der Wille zur Macht)
güzel konuşma elequence
H
hatun eş mistress-wife
hayal kurma day-dreaming (uyanıklık durumunda üretilen düşlemler;
bilinçli dilek-gerçekleşmesi.)
hayvan inancı animal faith (ussal temel olmaksızın içgüdüsel
inanç (Santayana’nın ‘‘felsefesi’’nde).)
hayvan özsuları animal spirits
hipnoz-sonrası telkin post-hypnotic suggestion
I
İ
iç-alıcılık proprioception (fizyolojik bir terim)
içe-yansıtma introjection
iki-değerlilik ambivalence
ileri işleyim toplumu advanced industrial society
iletişim araçları media
ilk günah original sin
İlksel Birlik Primordial Unity
inanç kabulü confession of faith (dinsel inançların kamu önünde
resmi olarak benimsenmesi.)
istek köreltme self-mortification
işlemsel koşullandırma operant conditioning
J
K
karışık düşünce confused idea
karmaşık düşünce complex idea
karşı-aktarım counter-transference
| Ruhçözümlemecinin
hasta için duygusal bir bağlılık geliştirmesi; sağaltım sürecinde olumsuz
ama kaçınılmaz ve özsel bir etmen; ‘asıl’ aktarım ya da transference ise hastanın sağaltım öncesi yaşantısına özgü duygularını çözümlemeciye
çevirmesini, böylece çözümlemecinin kendisinin olay öyküsünün parçası olmasını
anlatır. |
karşı-değerleme transvaluation (uylaşımsal ölçünlerden başka ölçünlerle değerleme.)
kavrayış inceliği wit
kılgısal us practical reason
L
Lapsus linguae dil sürçmeleri
libido eşeysel erke (Sexualenergie)
M
N
nice düzenekbilimi quantum mechanics
numenal dünya (anlaşılır dünya; fenomenal dünya: görüngü dünyası,
görgül dünya, deneyim/yaşantı dünyası, algı dünyası vb.)
O
Olgusallık İlkesi Reality Principle (Freud)
| Birincil
ve doğuştan olan ‘Haz İlkesi’ karşısında kazanılan ikincil ansal etkinlik;
çevrenin istemlerinin bilincine vararak bunlara uyum gösterme bilinci; ‘olgusallık’
terimi göreli bir terimdir ve ilkin ‘ideallik’ ile karşıtlık içinde
durur. |
oranlı sayılar rational
numbers (bir kesir biçiminde anlatılabilen sayılar)
ortaklaşım communio
Ö
öğreti aşılama indoctrination
önceden saptanmış uyum pre-established harmony
ön-yazgı (Kalvinizm) predestination
| Kalvin’e
göre insanlığın ‘bir bölümünün’ esenliği Tanrı tarafından başından belirlenmiştir
ve hiçbirşey bu önyazgıyı değiştiremez. Görüş Kalvin’in buluşu değildir.
Daha eskilere gider. |
ön statüko status
quo ante
öte-dil dilin dili, metalanguage
özeksel sinir dizgesi central nervous system
özeksel tasar central plan
özgür-düşünürler free-thinkers (deistler)
P
parafrenia Paranoya ve paranoid şizofreni için eski bir adlandırma.
paranoya Paraphrenie, paraphrenia
pekinlik Sicherheit (certainty)
petitio principii vargıyı öncüllerde daha baştan içeren aldatıcı bir
uslamlama
protist[a] (en) ilk örgenlik[ler]
protozoa[n] (en) ilk hayvancık[lar]
psikoid psychoid (ruh-benzeri) bir örgenliğin davranışını yöneten
varsayımsal dirimsel ilke
Q
R
S
savaş durumu state of war
sonsal neden final cause
sonsal nedensellik final causality
Ş
şeylerin durumu Zustand (state of things)
T
tüm-eşeyselcilik pan-sexualism
| İnsan
davranışındaki herşeyin eşey güdülerinin terimlerinde açıklanması; Freud’un
karşıtları tarafından kullanılan eleştirel bir terim. |
tüm-ruhçuluk panpsychism
türenin yönetimi administration of justice
U
Uphanishadlar Hinduizm.
| Sanskrit kutsal kitaplara
verilen ad. İÖ 200-400 arasında yazıldıkları düşünülür ve eski Hint felsefesinin
gizemli ve içrek öğretilerini kapsarlar. |
uyarı Erregung/Reiz (excitation/stimulus)
uygarlık Zivilisation
uygulayım Technik (tehchnique)
uylaşım Konvention (convention)
Ü
üst-ben Über-Ich (superego)
üst-insan Übermensch (superman)
üst-yatırım Überbesetzung (hypercathexis üretici aygıt productive apparatus
üretici güçler productive forces (Produktivkrafte)
üretim ilişkileri productive relations (Produktionsverhaltnisse)
üretim tarzı mode of production (Producktionsweise)
üstün-insan Superman (der Übermensch)
V
vazgeçme Verzicht (renunciation)
W
Weltanschauung dünya görüşü
Y
yalın düşünceler simple ideas
yazılı yasa stature law
yeniden değerlendirme (Nietzsche’de: Umveretung) transvaluation
yerleşik olgusallık established reality
yerleşik toplum established society
yeterli düşünce adequate idea
yeterli neden sufficient reason
yurttaş itaatsizliği civic disobedience
yurttaş toplumu civil society (Alm. die bürgerliche Gesellschaft)
yurttaşlık yasaları civil laws
yüzen endişe (free- floating anixety)
Z
zorlayıcı kişilik compulsive personality (aşırı ölçüde düzenli,
katı ve ayrıntıcı kişilik) |
