İdea Yayınevi / Mantık Bilimi
site haritası  
 
Öz Alanının Çıkarsaması / Aziz Yardımlı
Öz Kavramına Geçiş
B-MB 80. "Ama Kavramın kendi içindeki birliğinin temelde yatan öğesine ve dolayısıyla belirlenimlerinin ayrılmazlığına göre, bunlar, birbirlerinden ayırdedilmeleri ve Kavramın onların ayrımları içinde ortaya koyulması ölçüsünde bir de en azından birbirleri ile bağıntı içinde duruyor olmalıdırlar. Bundan bir dolaylılık alanı, yansıma belirlenimlerinin bir dizgesi olarak, Kavramın kendi-içinde-varlığına geçen Varlığın bir dizgesi olarak Kavram doğar ki, bu yolda Kavram henüz Kavram olarak kendi için koyulmuş değildir, ama aynı zamanda ona dışsal birşey olarak dolaysız Varlık ile yüklüdür. Bu Öz Öğretisidir ki Varlık Öğretisi ve Kavram Öğretisi arasında orta noktada durur. Bu mantık çalışmasındaki genel bölümlemede bu öğreti Nesnel Mantık altına alınmıştır, çünkü Özün daha şimdiden İç olmasına karşın, özne karakteri kesinlikle Kavram için ayrılmıştır."
 
Büyük Mantık ve Küçük Mantık’ta Varlık, Öz ve Kavram Bölümlemesi

Büyük Mantık'ta Varlık, Öz ve Kavram alanlarının örgütlenişi Tinin Görüngübilimi'nin vargısı olarak Saltık Bilginin ayrıştırılması yoluyla saptanır. Kurgul Yöntemin olumlu kıpı (1), olumsuz ussal kıpı (2) ve olumlu ussal kıpı (3) olarak bölümlenişinde izlenen yoldan ayrı olarak, burada ilkin Varlık ve Kavram alanları olumlu kıpı (1) ve kurgul kıpı (3) olarak ayrıştırılır ve Öz alanı olarak olumsuz kıpı (2) daha sonra araya alınır.

Ansiklopedik Mantık'ta bunun yerine doğrudan doğruya Kurgul Yöntemin mantığı izlenir ve Görüngübilim Mantık Bilmi'ne götüren süreç olarak düşülerek onun yerine "Düşüncenin Nesnelliğe Karşı Tutumları" geçirilir. Varlık kendi eytişimiyle Öze geçer ve Kavram ikisinin birliğidir.

 
Varlık ve Öz Alanları: Duyarlık ve Anlak

A-MB

§ 113
"... Duyarlığın sınırlı ve sonlu herşeyi varolan birşey olarak alan düşüncesizliği Anlağın yine sonlu ve sınırlı herşeyi kendi-ile-özdeş, kendi içinde kendi ile çelişmeyen birşey olarak alan dikkafalılığına geçer."
 
Derin-Düşünme

A-MB 

§ 81
"... Derin-düşünme ilkin yalıtılmış belirliliğin ötesine bir geçiştir; onu bir gönderme noktası ile bir ilişki içersine koyar, ama başka bakımlardan yine yalıtılmış birşey değerinde bırakır."

A-MB

§ 80
"... Anlağın etkinliği genel olarak içeriğine evrensellik biçimi vermekten oluşur; ve dahası Anlak yoluyla koyulan evrensel soyut bir evrenseldir ki, böyle olarak katı bir biçimde tikelin karşısında tutulur, ama bu yolla aynı zamanda kendisi de yine bir tikel olarak belirlenir."

A-MB

§ 112
"... Özün konumu genel olarak üzerine-düşünmenin ya da derin düşünmenin [Reflexion] konumudur."
 
Varlık; Duyusallık, Tekillik, Dolaysızlık.
Öz; Derin Düşünce (Anlak), Tikellik, Dolaylılık.

Duyusal Bilinç Tekil olan ile ilgilidir, çünkü duyusal olanın mantıksal belirlenimi tekil olmadır. Duyusallığın tekillik ile bağlı olması doğal bilinçte onun dolaysızlık (ilişkisizlik) ile bağlı görülmesine götürür. Mantık Bilimi'nin bütününde Dolaysızlık alanı Varlık alanıdır.

Derin-Düşünme soyut Evrensel ile ilgilidir, tasarım ile değil. Derin-düşünmede kavramlar arasındaki bağıntı ile ilgileniriz, ama bu bağıntılama zorunlu olarak arı mantıksal ya da eytişimsel değil, dışsaldır. Yöntemsiz tüm felsefeciliğin mantıksal dediği şey gerçekte mantıksal değil ama olumsal olarak belirlenen dışsal bağıntıdır.

Öz alanı ilkin Varlık alanının ortadan kaldırılması yoluyla dolaylılık ya da görelilik alanıdır.

Nesnel Mantığın Varlık ve Öz alanları olarak bölümlenmesi Kavramın karşısında nesnelliğin kendisinin zorunlu olarak bir bölünmeyi içermesinden gelir. Kavram Varlıktan dolaysızca kendisine geçiş yapmak yerine, Varlıkta kendi içinde bölünür, derinleşir.

Yine, dolaylılık kavramsal olarak ilkin Tikelliği verir, Tekilliği değil, çünkü ilk dolaylılık ilk olumsuzlama olarak bir ayrımdır, birlik değil.

Öz alanı Kavram alanı ile karşıtlık içinde gene de 'dolaylı Varlık' alanı olarak görünür, çünkü kendi-içine-yansıma olmasına karşın bütün Öz alanı henüz Kavramın bütünüyle dışındadır.

Anlak Evrensel ile ilgilenir, ve Evrensel Tekil olana bağlı duyusallığın değil, düşüncenin işlevidir.

 

 

A-MB

“Öz koyulmuş Kavram olarak Kavramdır —, belirlenimler Özde salt görelidir, henüz bütünüyle kendi içlerine yansımamıştır; bu nedenle Kavram henüz kendi için değildir. Öz, olumsuzluğu yoluyla kendi kendisi ile dolaylı Varlık olarak, kendi ile bağıntıdır, ama ancak bu bağıntı başkası ile bağıntı olduğu ölçüde; ama bu başkası dolaysızca varolan birşey olarak değil, koyulmuş ve dolaylı birşey olarak vardır. — Varlık yitmemiştir, tersine ilkin Öz kendi ile yalın bağıntı olarak Varlıktır; ama ikinci olarak Varlık tek-yanlı dolaysız olma belirlenimine göre salt bir olumsuza, bir Görünüşe indirgenmiştir. — Öz böylece kendi içinde görünen ya da ışıyan olarak Varlıktır.”

“Saltık Özdür. — Bu tanım, Varlığın da benzer olarak kendi ile yalın bağıntı olması ölçüsünde, “Saltık Varlıktır” tanımı ile aynıdır; ama aynı zamanda daha yüksektir, çünkü Öz kendi içine gitmiş Varlıktır, e.d. Varlığın yalın kendi ile bağıntısı olumsuzun olumsuzlanması olarak, kendi içinde kendisi ile dolaylılığı olarak koyulmuştur. — Ama Saltık Öz olarak belirlenirken, olumsuzluk sık sık yalnızca tüm belirli yüklemlerin bir soyutlanması olarak alınır. Bu olumsuz edim, soyutlama, böylece Özün dışına düşer, ve Özün kendisi böylece bu öncülleri olmaksızın salt bir sonuç olarak kalır, — soyutlamanın caput mortuumu. Ama bu olumsuzluk Varlığa dışsal olmadığı, tersine onun kendi eytişimi olduğu için, Gerçekliği, e.d. Öz, kendi içinegitmiş ya da kendi içinde varolan Varlık olacaktır; o yansıma, kendi içinde görünüşü dolaysız Varlıktan ayrımını oluşturur ve Özün kendine özgü belirlenimidir."

"Bu özdeşlik, Varlıktan ortaya çıkarken, ilkin yalnızca Varlık belirlenimleri ile yüklü ve Varlık ile dışsal birşey ile olduğu gibi bağıntılı görünür. Böyle Özden ayrı birşey olarak alınan bu Varlığa Özsel-olmayan denir. Ama Öz Kendi-içinde-Varlık olduğu için, ancak olumsuzunu, e.d. başkası-ile-bağıntıyı, dolaylılığı kendi içinde taşıdığı ölçüde özseldir. Öyleyse Özsel-olmayanı kendi görünüşü olarak kendi içinde taşır. Ama görünüşte ya da dolaylılıkta ayrım kapsandığı için, ve ayırdedilenin ise içinden çıktığı ve içinde olmadığı ya da görünüş olarak yattığı özdeşlikten ayrım içinde kendisi özdeşlik biçimini kazandığı için, Görünüş böylece kendini kendi ile bağıntılayan dolaysızlık ya da Varlık kipindedir. Öz alanı bu yolla dolaysızlık ve dolaylılığın henüz eksik bir bağlantısı olur. Onda herşey öyle bir yolda koyulmuştur ki, kendini kendisi ile bağıntılar ve aynı zamanda bunun ötesine geçer, — yansımış bir Varlık olarak, içinde bir Başkasının göründüğü ve kendisi bir Başkasında görünen bir Varlık olarak. — Bu öyleyse aynı zamanda Varlık alanında salt kendinde olan çelişkinin koyulduğu alandır."

"Herşeyde tözsel olan tek bir Kavram olduğu için, Özün gelişiminde Varlığın gelişiminde olanlar ile aynı belirlenimler bulunur, ama yansımış biçimde. Böylece Varlık ve Yokluk yerine şimdi Olumlu ve Olumsuz biçimleri ortaya çıkar; birincisi ilkin Özdeşlik olarak karşıtlıksız Varlığa karşılık düşerken, ikincisi (kendi içinde görünerek) Ayrım olarak gelişir; böylece yine Oluşun kendisi de Zemin olarak hemen belirli-Varlığın Zemini olur, ama burada belirli-Varlık Zemine yansımış olarak Varoluştur, vb. — Mantığın bu (en güç) bölümü başlıca Metafiziğin ve genel olarak Bilimlerin kategorilerini kapsar. Bu kategoriler üzerine-düşünme düzeyindeki anlağın ürünleridirler — anlak ki, ayrımları bağımsız olarak alır ve aynı zamanda göreliliklerini de koyar, ama ikisini bir “de” yoluyla yanyana ya da ardarda bağlar ve bu düşünceleri biraraya getirip Kavrama birleştirmez."

 

 

İdea Yayınevi / 2014